توانبخشی بعد از شکستگی‌ های استئوپروتیک (ناشی از پوکی استخوان)

هدف از توانبخشی بعد از شکستگی‌، بازگشت فرد به سطح قبلی عملکرد می‌باشد. درمان شکستگی‌های استئوپروتیک تنها ترمیم استخوان شکسته نیست بلکه یک فرآیند مداوم برای کسب مجدد قدرت عضلانی، توان حرکتی و از سرگیری فعالیت‌های روزانه می‌باشد. علاوه بر این در طی دوره بهبودی باید اقداماتی جهت پیشگیری از کاهش بیشتر توده استخوانی و اجتناب ازشکستگی مجدد استخوان مد نظر قرار گیرد. وضعیت روانی، میزان تحرک و عملکرد فرد قبل از بیماری از معتبرترین فاکتورهای پیشگویی کننده میزان موفقیت برنامه های بازتوانی هستند.

توانبخشی بعد از شکستگی‌

در طی ۴۸ ساعت اولیه پذیرش بیمار، باید شرح حالی از میزان تحرک و عملکرد فرد قبل از بیماری، حمایت های اجتماعی در دسترس، شرایط بالینی فعلی و وضعیت روانی از بیمار گرفته شود بیمارانی که همزمان به بیماری‌های دیگر مبتلا هستند و توان عملکردی ضعیف یا مشکلات ذهنی دارند، باید در یک مرکز توانبخشی ارتوپدی سالمندان، بستری و تحت برنامه های باز توانی قرار گیرند.

متخصص طب فیزیکی، فیزیوتراپیست و کاردرمانگر، روش‌های مختلفی را برای کمک به بیمار پوکی استخوان جهت شروع مجدد فعالیت‌های روزانه بعد از شکستگی بکار می‌برند. فیزیوتراپیست درد و ناراحتی بیمار را با استفاده از روش هایی مانند ماساژ و حرکت دادن مفصل و استفاده از یخ و کمپرس گرما برطرف می‌سازد. این روش ها در برطرف کردن اسپاسم عضلانی و درد ناشی از شکستگی مهره‌ای نیز مؤثر هستند. یک برنامه ورزشی منظم می‌تواند با تقویت عضلات پشت در کاهش درد و بهبود عملکرد افراد سودمند باشد. کاردرمانگر به فرد کمک می کند طرز صحیح حرکت را در فعالیت‌های روزانه یاد بگیرد. در بسیاری از موارد، بیمار با اولین تجربه شکستگی، به وجود استئوپروز پی می برد.

پذیرش روانی این بیماری و سازگار شدن با درد ناشی از شکستگی و توانبخشی نیز ممکن است برای بیمار سخت باشد. در این صورت، بیمار باید در مورد ماهیت بیماری استئوپروز، تغییرات سبک زندگی و فعالیت‌هایی که می تواند به حفظ سلامت استخوان کمک کند، آموزش ببیند. حمایت های فیزیکی و عاطفی از جانب خانواده، دوستان، مشاورین و سایر بیمارانی که در شرایط مشابه به سر می برند، می تواند در سازگار شدن بیمار با مشکلات ناشی از یک بیماری مزمن، کمک کننده باشد.

توانبخشی بعد از شکستگی‌ مچ دست

شکستگی کالیس از شایعترین شکستگی‌های استئوپروتیک است که معمولاً به دنبال سقوط رخ می دهد. بعد از بازکردن گچ، استفاده از اسپلینت‌های موقت مچ دست تا تثبیت وضعیت شکستگی توصیه می گردد. توانبخشی با حفظ دامنه حرکات انگشتان، شست و شانه در سمت آسیب دیده آغاز می شود تا از بروز خشکی و جمود مفاصل در این نواحی جلوگیری به عمل آید.

توانبخشی بعد از شکستگی‌ هیپ (لگن)

معمولاً شکستگی هیپ، به ترمیم جراحی و جایگزینی مفصل نیاز پیدا می کند. بعد از جراحی سعی بر این است که حرکت مفصل به حالت اولیه خود باز گردد و در مرحله بعد باید از ایجاد شکستگی مجدد جلوگیری شود. بتدریج با کاهش درد و افزایش توان حرکت، فیزیوتراپی و برنامه های ورزشی می تواند طرز راه رفتن، قدرت پاها، انعطاف پذیری و حفظ تعادل بیمار را بهبود بخشد. یک پرستار آموزش دیده می تواند به بیمار کمک کند تا بتدریج با واکر یا عصا، بدون حمایت دیگران راه برود. برنامه ورزشی باید بر ورزش های تقویت کننده هیپ متمرکز باشد. ورزش های تقویت کننده هیپ باید عضلات فلکسور، ابداکتور و اکستانسور را بکار گیرند. راهکار های پیشگیری از سقوط شامل شناسایی و رفع عوامل خطرساز در خانه و آموزش حفظ تعادل نیز مد نظر قرار گیرد

توانبخشی در شکستگی مهره‌ای

شکستگی همراه با فشردگی (compression fracture) مهره معمولاً بدون علامت است، اما برخی بیماران دچار دردهای حاد یا مزمن می شوند. اقدامات توانبخشی در موارد حاد شامل:

• استراحت نسبی
• استفاده از بی حس کننده‌ها
• پیشگیری از یبوست به ویژه در بیمارانی که از داروهای مخدر استفاده می‌کنند.
• وضعیت‌دهی صحیح به بیمار، آموزش اصول صحیح فعالیت و اجتناب از کشیده شدن بیش از حد عضلات پشت در طی فعالیت‌های روزمره و حین ورزش
• آموزش استفاده از بریس و واکر
• آموزش دادن اعضاء خانواده در حرکت دادن صحیح بیمار با کمترین فشار به ستون مهره‌ها
• انجام فیزیوتراپی و کاردرمانی
• اجتناب از ورزش‌های استقامتی و کششی در طی ۲ ماه نخست پس از شکستگی

اقدامات توانبخشی در موارد مزمن شامل

• اصلاح وضعیت قرارگیری بدن در موقعیت‌های مختلف
• استفاده از وسایل حمایت کننده عضلات پشتی
• اجتناب کردن از فعالیت هایی که فشرده شدن مهره ها را بیشتر می‌کند
• برنامه ورزشی درمانی مداوم
• ارزیابی و درمان پیامدهای اجتماعی و روانشناختی

استراتژی‌های درمان درد

درد ناشی از شکستگی‌های استئوپروتیک اغلب به درمان های دارویی پاسخ می‌دهد ولی گاهی در موارد شدید به جراحی (ورتبروپلاستی، کیفوپلاستی) نیاز پیدا می‌کند. این درد معمولاً کوتاه مدت است، اما گاهی بعد از بهبود شکستگی نیز ادامه می‌یابد که در این صورت می‌تواند باعث اختلال در خواب، بی قراری و افسردگی شود. درد مزمن بر وضعیت قرار گیری بدن فرد اثر گذاشته و فشار زیادی به عضلات و لیگامان‌ها وارد می‌سازد. از سوی دیگر، ترس از درد سبب می شود بیمار خود را در وضعیت های خمیده و نامناسب نگه دارد. چندین راهکار دارویی و غیر دارویی جهت کاهش درد وجود دارد که بیمار می تواند با توجه به شرایط خود، مناسب ترین آنها را انتخاب نماید.

1. داروهای مسکن:
   داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن، استامینوفن، آسپرین می توانند برای کاهش درد استفاده شوند. چنانچه این داروها درد را برطرف نسازند، مسکن های دیگری مانند ناپروکسن ممکن است در تخفیف درد مؤثر باشند. نکته مهم، استفاده منظم از این داروهاست. این کار باعث می شود شدت درد از کنترل بیمار خارج نشود. داروهای ضد افسردگی با دوز پایین و کلسی تونین می توانند در کاهش درد مؤثر باشند. در صورت مصرف طولانی مدت یا با دوز بالا، احتمال عوارض جانبی باید مد نظر قرار گیرد.
2. روش های غیر دارویی:
   دستگاه Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) TENS) با استفاده از پالس های الکتریکی کوچک، احساس درد را متوقف می کند. کمپرس گرم می تواند به کاهش اسپاسم عضلانی وکاهش درد کمک نماید.
3. هیدروتراپی، فیزیوتراپی، رفتاردرمانی، ارجاع به کلینیک‌های کنترل درد
4. ورزش با تقویت عضلات به حمایت ستون فقرات کمک می‌کند.

استئوپاد و توانبخشی بعد از شکستگی‌

کلینیک های پیشگیری از شکستگی ثانویه ایران یا همان کلینیک‌های استئوپاد نیز با اجرای برنامه های مورد نیاز نظیر توانبخشی بعد از شکستگی‌، به بیماران مبتلا به شکستگی کمک می کند تا سریعتر به سطح عملکرد قبل از شکستگی و فعالیت های روزمره خود برگردند. در صفحه لیست مراکز استئوپاد می توانید نزدیکترین کلینیک به محل زندگی خود را پیدا کنید.