سقوط و زمین خوردن در سالمندان عامل مهم آسیب در سنین بالای ۶۵ سال و مهمترین علت مرگ در اثر آسیب است. اکثر زمین خوردنها در منزل اتفاق می‌افتد. آسیب های ناشی از زمین‌خوردن شامل شکستگی لگن و استخوان ران و کوفتگی عضلات این ناحیه و شکستگی مهره‌های کمری و ساعد است. علاوه بر این یک بار زمین خوردن ممکن است باعث ایجاد نگرانی و ترس از راه رفتن و از دست دادن اطمینان شخص به خود گردد و فرد به خاطر این ترس زمین‌گیر شود.
عوامل خطر مستعد کننده زمین خوردن در سالمندان
وجود علائمی مانند گیجی، ضعف و اشکال در راه رفتن و بیماری‌های سیستم عصبی مانند پارکینسون می‌توانند فرد را مستعد زمین خوردن کنند. عوامل محیطی مانند راه رفتن روی سطوح لغزنده، قالیچه‌هایی که زیر پا لیز می‌خورند، نور کم و موانع می‌توانند باعث زمین خوردن گردند. استفاده از داروهای خواب‌آور، ضعف عضلات اندام تحتانی و دفورمیتی پاها نیز از عوامل دیگر می‌باشند.
عوامل خطر زمین خوردن سالمندان در محیط زندگی
- از انجام کارهایی که همراه با خطر سقوط می‌باشند نظیر بالا رفتن از نردبان، اجتناب گردد.
- از پوشیدن کفش و دمپایی‌هایی که خطر لیزخوردگی دارند اجتناب گردد (دمپایی ابری روی سطوح سرامیک مرطوب).
- از کفش‌های آج دار استفاده شود. حمام خطرناک‌ترین محل منزل است.
- در زیر دوش حمام از کفی‌های پلاستیکی آج‌دار استفاده گردد. کفپوش حمام باید غیر لغزنده باشد.
- در صورت زیاد بودن مدت ایستادن در حمام، می‌توان از دوش سیار و یک صندلی استفاده نمود.
- وجود آب در سطح آشپزخانه باعث لیزخوردگی می‌شود و باید فوراً آن را خشک نمود.
- بهتر است از فرشهایی که الیاف آنها بلند است یا به مرور زمان فرسوده گشته، استفاده نشود.
- ریشه‌های اطراف فرش می‌تواند باعث زمین خوردن شود. باید آنها را زیر فرش قرار داد.
- از قالیچه‌های کوچک که به علت اتکای کم احتمال دارد در زیر پا لیز بخورد استفاده نشود.
- در نقاطی که خطر سقوط زیاد است مانند حمام، دستشویی و پله‌ها، از دستگیره استفاده شود.
- از توالت فرنگی استفاده شود (بلند شدن ناگهانی می‌تواند باعث زمین خوردن شود. کوتاهی توالت نیز می‌تواند باعث زمین خوردن شود).
- ارتفاع تخت باید به اندازه ارتفاع کف پا تا کشکک زانو باشد (حدود ۴۵ سانتیمتر).
- از تشک‌هایی که کناره آنها نرم شده استفاده نگردد، زیرا ممکن است باعث افتادن از تخت شوند.
- از صندلی های کوتاه استفاده نشود. ارتفاع صندلی باید حدود ۴۰-۳۵ سانتیمتر باشد. صندلی باید دسته‌دار باشد و دسته صندلی تا محل نشستن حدود ۱۸ سانتیمتر ارتفاع داشته باشد. همچنین دسته صندلی ۵ سانتیمتر از پایه آن جلوتر باشد.
- قفسه وسایل در آشپزخانه نباید بسیار بلند یا بسیار کوتاه باشد.
- دمای پایین اتاق ممکن است باعث کاهش دمای بدن و به دنبال آن زمین خوردن گردد. دمای اتاق در زمستان در حدود ۲۲ درجه سانتی‌گراد باشد.
- محیط زندگی کاملاً منظم باشد. وجود اسباب بازی روی زمین، عامل مهمی در زمین‌خوردگی است.
- انجام یک برنامه منظم ورزشی جهت تقویت عضلات ضروری است .
- حاشیه پایین چارچوب در اتاق محل شایعی برای زمین‌خوردگی است؛ بهتر است آن را با بر چسب یا رنگ قرمز مشخص کرد.
- مبلمان و وسایل به نحوی چیده شوند که حداقل خطر برخورد وجود داشته باشد. از تغییر دکوراسیون مکرر مبلمان و میز و صندلی پرهیز شود. از گذاشتن وسایل و ظروف روی زمین خودداری گردد.
- تلفن در جایی قرار گیرد که سیم آن باعث زمین خوردن نشود.
عبور از پله
پله‌ها محل شایع سقوط و آسیب شدید در افراد مسن است. بیشتر حوادث هنگام پایین آمدن از پله اتفاق می‌افتد. دیدن لبه پله ها عامل مهمی در بالا و پایین رفتن بی‌خطر از پله است. فرش کردن پله‌ها با موکتهای نقش دار می‌تواند باعث اختلال در دیدن لبه‌های پله و زمین خوردن شود. طول و ارتفاع پله ها باید متناسب باشد. ارتفاع پله نباید بیشتر از ۱۸ سانتیمتر و عمق آن نباید کمتر از ۲۸ سانتیمتر باشد. استفاده از پله‌هایی که لبه آن جلو است می‌تواند باعث گیرکردن پا و زمین خوردن شود. همچنین پله‌هایی که لبه آن گرد تراش داده شده، باعث لیزخوردگی می‌گردد.
- هنگام عبور از پله، از نرده ها به عنوان تکیه گاه استفاده شود.
- در صورت امکان، راه پله مفروش شود.
- پوشش به کار رفته (موکت) حتماً چسبندگی کافی به سطح زیرین داشته باشد.
- از پوششهای نقش‌دار یا درخشنده استفاده نشود.
- در پله‌ها از نور کافی استفاده شود. بهتر است لامپهای کوچکی هنگام شب در ابتدا و انتهای پله روشن باشد.
- کلید برق باید هم در ابتدا و هم در انتهای پله‌ها باشد (از کلید رابط استفاده شود).
- با نصب پرده، تابش نور ورودی به راه پله کنترل شود تا درخشندگی در پله ها ایجاد نشود.
- لبه پله‌ها با رنگ مشخصی رنگ آمیزی گردد یا از یک لایه چسب محکم و مشخص در لبه پله استفاده شود.
- در فروشگاهها حتی‌الامکان از پله برقی استفاده نشود (پله برقی یکی از علل شایع زمین‌خوردگی افراد سالمند است)
- همیشه و در همه جا (منزل، اداره، فروشگاه) دست به نرده‌های اطراف پله‌ها با دست گرفته شود.
- هنگام عبور از پله، در صورت وجود درد در پا، ابتدا پای سالم را روی پله قرار دهید و ترجیحاً از عصا یا کمک اطرافیان استفاده نمایید
پیشگیری از شکستگی لگن در سالمندان
خطر شکستگی لگن در سالمندان باید با شناسایی عوامل خطر ساز بررسی شده و بر اساس آن مداخلات برای بیمار صورت پذیرد. زنان و مردان سالمندی که دارای عوامل مرتبط با سبک زندگی و سوابق فردی زیر هستند، در معرض خطر شکستگی می باشند:
- مبتلایان به اختلالات شناختی
- ساکنین خانه سالمندان
- حدت بینایی در حد ۲/۰
- سابقه افتادن های مکرر یا سقوط همراه با شکستگی
- دیابت نوع ۲
- مصرف برخی دارو ها مانند داروهای ضد تشنج، اپیوئید ها، داروهای روانگردان، کورتیکوستروئیدها و ضد آریتمی ها.
- سابقه سیگار کشیدن
- سابقه در رفتگی مادرزادی هیپ
- نمایه توده بدنی پایین
- سابقه سکته مغزی
- استفاده از محافظ هیپ، بروز شکستگی را در افرادسالمند کاهش می دهد.
برای آگاهی از وضعیت ریسک فاکتورهای پوکی استخوان و شکستگی میتوانید به ابزار ارزیابی خطر شکستگی سایت کمپین پوکی استخوان مراجعه کنید.
